Henk Brink

Ons grondwater verdient betere bescherming

Soms kom je al rijdend door de provincie langs een blauw bordje met een wit golfje erop. ‘Grondwaterbeschermingsgebied’. Die bordjes staan er altijd al en ze vallen eigenlijk nauwelijks op. Toch zijn ze erg belangrijk. Elke verontreiniging in het gebied komt in de bronnen voor het drinkwater. De bordjes staan er om ons bewust te maken dat bij elk incident er direct maatregelen moeten worden genomen. En ze geven aan dat er in de gebieden beperkingen gelden voor industrie en landbouw, maar ook voor iedereen die in zo’n gebied woont, werkt of recreëert.

Het RIVM heeft een rapport gepubliceerd over de kwaliteit van het grondwater. In Nederland worden in de helft van de drinkwaterbronnen stoffen aangetroffen van menselijke oorsprong. En dit beeld geldt ook voor Drenthe. Je kunt dit positief lezen. In de helft van de bronnen wordt geen enkele invloed van menselijk handelen aangetroffen. Vaak is dit grondwater dat eeuwen oud is. Regen die in de middeleeuwen in Drenthe viel is in de grond getrokken en wordt nu gebruikt om drinkwater van te maken. Logisch dat in dit oude water niets verontrustends te vinden is.

‘Het aantal chemische stoffen dat in het milieu komt stijgt nog altijd enorm’

 

Maar veel van het grondwater dat wij nu gebruiken, is pas enkele tientallen jaren geleden als regen in Drenthe gevallen. In een periode dat de industrie sterk opkwam en de landbouw zich enorm ontwikkelde. In een periode dat milieubewustzijn nog op een laag pitje stond. Daar plukken we nu de wrange vruchten van. En denk niet dat destijds iemand bewust bezig was om de toekomst van het drinkwater op het spel te zetten. Nee, er werd gebruik gemaakt van de nieuwe mogelijkheden. We waren bezig met de wederopbouw en met geld verdienen. Dat het milieu hierdoor vervuild kon raken was in eerste instantie niet in beeld. Nu weten we gelukkig beter. Toch?

Of toch niet. Het aantal chemische stoffen dat in het milieu komt stijgt nog altijd enorm. Nieuwe stoffen, waar vaak nog geen goede regels voor zijn en waar gezondheidseffecten niet bekend van zijn. Kijk naar de PFAS stoffen. Prachtige nieuwe stoffen met hele mooie toepassingen die ons leven weer aangenamer maken. Maar waarbij niet tijdig nagedacht is over de gezondheidseffecten van verspreiding van deze stoffen in het milieu. Nu de gezondheidseffecten in beeld zijn gebracht blijken ze veel schadelijker dan voor mogelijk werd gehouden. Bouwprojecten ondervinden nu hinder omdat in grond alom PFAS aangetroffen wordt. We kunnen erop wachten dat binnen enkele decennia deze stoffen ook in de Drentse drinkwaterbronnen worden aangetroffen. En dat het noodzakelijk is om de waterzuivering aanzienlijk uit te breiden.

En ondanks dat we weten dat de huidige intensieve landbouw een te zware wissel trekt op de omgeving en milieu, gaan veranderingen tergend langzaam. Bestrijdingsmiddelen en nitraat uit mest bedreigen ook in Drenthe de drinkwaterbronnen. De minister zet in op circulaire landbouw in 2030. Of circulair, nee dat is inmiddels onder druk van de landbouwlobby al afgezwakt tot ‘zoveel mogelijk circulair’. En dan nog gaat dit te snel voor veel individuele boeren. En dat snap ik. Mijn grootouders waren boer. ‘Het mooiste beroep dat er is’, aldus mijn al lange tijd geleden overleden oma. Maar zij verbood mij om boer te worden. Het was te hard werken voor te weinig geld. Te weinig opbrengst wordt door populisten in de landbouwsector graag aangevoerd als argument om milieuregels te versoepelen. Maar mag dit een reden zijn om de toekomst van onze drinkwaterbronnen in de waagschaal te stellen?

‘Wat er niet in zit, hoeft er ook niet uitgehaald te worden’

 

Door de bedreiging van de drinkwaterbronnen staat WMD Drinkwater voor een grote uitdaging. De eerste aanvullende zuiveringsinstallaties zijn al gebouwd. WMD zal daar mee doorgaan om te garanderen dat het drinkwater veilig blijft. Gevolg is wel dat het drinkwater de afgelopen jaren duurder is geworden. Ook dat zal helaas de komende jaren doorgaan.

We kunnen met techniek heel veel om het drinkwater veilig te houden. Maar beter is om ervoor te zorgen dat er geen vervuiling in het grondwater komt. Wat er niet in zit, hoeft er ook niet uitgehaald te worden! Hiervoor is niet alleen de landelijke overheid aan zet, maar juist ook de Provincie, gemeentes en waterschappen. En u! Hopelijk denkt u hier weer aan als u de volgende keer langs zo’n blauw bordje met een wit golfje rijdt, fiets of loopt.

Henk Brink
Manager Strategie en Kwaliteit